Trzeba się spieszyć…

        ...aby na Kujawach zaobserwować pojawiające się zwykle na bardzo krótko gągoły. Charakterystycznie, czarno – biało ubarwione kaczory z plamami na policzkach oraz kaczki z czekoladowymi głowami wędrują do miejsc lęgowych. Lęgowiska tych kaczek znajdują się na północy i wschodzie Europy, w tym także w Polsce, głównie w pasie pojezierzy.

Ptaki nie tracą czasu

Podczas przedwiosennej wędrówki na miejsca lęgowe gągoły zatrzymują się na żer i odpoczynek między innymi na śródleśnych jeziorach. Oprócz wymienionych czynności ptaki nie tracą czasu i odbywają toki. Złotookie kaczory chcąc przypodobać się kaczkom wykonują spektakularne widowisko. Kładą głowę na grzbiet między skrzydłami po czym z impetem „wyrzucają” ją do góry. Często w tym samym momencie energicznie rozchlapują wodę pomarańczowymi nogami. Wyrzucane w górę fontanny wody, skrzące w promieniach słońca w mroźny marcowy poranek stanowią znak, że mimo zimna wiosna w przyrodzie się budzi. Jakby tego było mało gągoły – samce pływają rozciągnięte płasko na powierzchni wody, nurkują i spod wody, niczym pociski atakują i przeganiają konkurentów w amorach. Podczas opisywanych widowisk kaczory gągołów wydają charakterystyczne nosowe odgłosy „knirr”, które słyszalne są tylko z niewielkiej odległości i nie mają nic wspólnego z kaczym „kwakaniem”. Podczas obserwacji grupki tokujących gągołów warto być cierpliwym, gdyż przy odrobinie szczęścia zauważyć można moment kopulacji ptaków, kiedy to samica podpływa w wymownej pozie do wybranka, a ten – w ludzkim mniemaniu w dość brutalny sposób – chwyta ją dziobem za pióra na głowie i zachowuje się jakby próbował partnerkę zatopić.

Gągoł to leśna kaczka

Gągoł to gatunek kaczki z grupy tzw. kaczek nurkujących, jest mniejszy od powszechnie znanej krzyżówki. Samiec jest bardzo kontrastowo ubarwiony i odznacza się białymi policzkami na dość dużej, czarnej głowie. Cechą samca są także intensywnie złote tęczówki – stąd angielska nazwa gągoła Goldeneye. Nieco mniejsza samica, jak to w kaczym rodzie bywa, jest znacznie skromniej ubarwiona – w jej upierzeniu dominują brązy. Tęczówka w odróżnieniu od złotej kaczora jest wybitnie biała.

Gągoł to leśna kaczka. Samica składa jaja w dużych dziuplach drzew, często bardzo wysoko i daleko od najbliższego zbiornika wodnego. Pisklęta gągoła słyną ze swoich karkołomnych skoków z dziupli na dno lasu, gdzie czeka na nie kaczka. Są jak lekkie, puchowe kulki stąd lądują pod drzewem bez szwanku – a czasem skaczą z wysokości kilkunastu lub więcej metrów.

Ochrona drzew dziuplastych

W przypadku opisywanego gatunku kaczki bardzo ważna jest ochrona drzew z dziuplami, zwłaszcza dużymi, wypróchniałymi lub wykutymi przez największego z naszych dzięciołów – dzięcioła czarnego.

W Nadleśnictwie Miradz, pomimo pozostawiania drzew dziuplastych przez leśników oraz dość licznej populacji dzięcioła czarnego gągoł jako ptak lęgowy pozostaje ciągle bardzo, bardzo nieliczny. Z tego powodu obserwować go można głównie podczas przelotów, zwłaszcza tych przedwiosennych. Warto więc wybrać się w marcu nad jezioro do lasu i poszukać na wodzie grupek gągołów, a nóż zaobserwujemy ich miłosne igraszki!