Początki RDLP w Toruniu

Lasy Państwowe na Pomorzu zostały przejęte od władz niemieckich przez administrację polską w 1920 r. Tryb zdawania regulowały szczegółowe rozporządzenia. W rzeczywistości jednak w wielu przypadkach formalnego przekazywania nie było, gdyż urzędnicy niemieccy wyjechali wraz z wojskiem pozostawiając zarówno lasy, jak i budynki częściowo zdewastowane. Przed organizującą się polską administracją leśną stanęło niełatwe zadanie skompletowania fachowego personelu i przystąpienia do porządkowania lasów oraz zalesia obszarów wyrąbanych. Zadanie tym trudniejsze, że w utworzonym województwie pomorskim lasów państwowych było dużo – około 80%.

Z kart historii

Początki Dyrekcji Lasów Państwowych w Toruniu wiążą się ściśle z dziejami Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego w Toruniu. 1 sierpnia 1919 r. ukazała się ustawa o utworzeniu Ministerstwa byłej Dzielnicy Pruskiej, będącego pewnego rodzaju rządem dla ziem dotychczasowego zaboru pruskiego.

W 1924 r. nastąpiły zasadnicze zmiany i rozgraniczenia terytorialne dotyczące państwowych obszarów leśnych województw poznańskiego i pomorskiego pomiędzy Dyrekcje Lasów Państwowych w Bydgoszczy, Poznaniu i Toruniu. Dyrekcja Bydgoska została znacznie powiększona i objęła w swój zarząd część lasów należących przedtem do Dyrekcji Toruńskiej, część natomiast odstąpiła Dyrekcji Poznańskiej.

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 16 stycznia 1925 r. o „utworzeniu dyrekcji lasów państwowych” ostatecznie scaliło lasy pomorskie z resztą kraju. Utworzono wówczas 10 samodzielnych dyrekcji lasów państwowych, w tym w Bydgoszczy i w Toruniu. Zostały one wyodrębnione ze struktur urzędów wojewódzkich i jako jednostki niezespolone uzyskały odrębność organizacyjną i gospodarczą. Dyrekcja Toruńska obejmowała powiaty: brodnicki, chełmiński, działdowski, gniewski, grudziądzki, kartuski, kościerzyński, lubawski, pucki, starogardzki, tczewski, toruński (bez Nieszawki), wąbrzeski i wejherowski.

Pierwszym dyrektorem tak zreorganizowanej i usamodzielnionej Dyrekcji Lasów Państwowych w Toruniu został Teofil Lorkiewicz – postać wybitna i niezwykle zasłużona dla leśnictwa polskiego. Dyrekcją Toruńską kierował w latach 1925-1932.

Struktura organizacyjna RDLP w Toruniu w początkowych latach jej istnienia

W marcu 1926 r. RDLP w Toruniu posiadała 12 oddziałów zatrudniających 47 urzędników i funkcjonariuszy niższego szczebla. Jej struktura organizacyjna przedstawiała się następująco: pięć inspekcji terenowych, oddział prawny, referat ogólny, referat osobowy, referat ds. komunalnych, oddział urządzania lasów, oddział rachuby i kasowości oraz kancelaria. W pierwszej instancji podlegało jej 31 nadleśnictw, 31 sekretarzówek, 229 leśnictw i podleśnictw, 9 kas leśnych, wyłuszczarnia nasion i ogród botaniczny. Łącznie obejmowała 301 jednostek administracyjnych o powierzchni 177 722 ha, z czego na powierzchnię leśną przypadało 156 037 ha, a na nieleśną 21 685 ha.

W 1932 r. zlikwidowano Dyrekcję Lasów Państwowych w Bydgoszczy. W wyniku tej reorganizacji powierzchnia Dyrekcji Lasów Państwowych w Toruniu zwiększyła się do 400 000 ha, a liczba nadleśnictw do 53.

W okresie przedwojennym, na skutek zmian organizacyjnych, kilkukrotnie zmieniał się zasięg terytorialny dyrekcji. W 1936 roku przekształcono ją w Okręg Pomorski z siedzibą Dyrekcji Lasów Państwowych w Toruniu. Na przestrzeni lat systematycznie zwiększa się powierzchnia terenów leśnych dyrekcji, głównie w wyniku zalesiania gruntów porolnych i nieużytków.

Niedźwiedzie w Toruniu

Projekt gmachu wykonał w 1928 r. architekt Kazimierz Ulatowski, autor szeregu innych projektów budowlanych dla Torunia. Siedzibę Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Toruniu budowano przez 2 lata i oddano ją do użytku w październiku 1930 r. W tym czasie trwały jeszcze prace rzeźbiarskie, którymi zajmował się znany rzeźbiarz, Ignacy Zelek, absolwent Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Jest autorem dwóch niedźwiedzi strzegących wejścia do Dyrekcji Lasów Państwowych oraz godła państwowego, stylizowanego w dziesiątkę rzymską dla upamiętnienia 10-lecia niepodległości Polski. Niedźwiedzie wykonane są z bloków piaskowca kieleckiego i symbolizują dziką, choć stabilną naturę. Kojarzą się z jej siłą, a nawet potęgą. Niedźwiedzie przed budynkiem dyrekcji wpisują się w najnowszą historię leśnictwa kujawsko-pomorskiego i samego miasta Torunia. Dzisiaj, dzięki tym charakterystycznym, niepowtarzalnym rzeźbom, każdy mieszkaniec grodu Kopernika bez trudu wskaże siedzibę dyrekcji Lasów Państwowych w swoim mieście.

Toruńska Dyrekcja dzisiaj

Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Toruniu obejmuje swoim zasięgiem obszar 456 tys. ha, z czego 433 tys. ha to lasy. Nadzór nad nimi sprawuje 27 nadleśnictw, w których leśnicy dbają, by lasy służyły społeczeństwu dzisiaj i w przyszłości. Jednostką, w której doskonalimy swoje umiejętności nie tylko strzeleckie, jest Centrum Szkolenia Strzeleckiego Lasów Państwowych im. Jana Wendy w Plaskoszu koło Tucholi, natomiast narady i szkolenia merytoryczne odbywają się w Ośrodku Szkoleniowo-Wypoczynkowym „Leśnik” w Nadleśnictwie Solec Kujawski.

Lesistość RDLP w Toruniu wynosi ponad 26%. Ze względu na tradycje rolniczego wykorzystania gruntów w regionie, lasy pokrywają głównie grunty najuboższe, gdzie króluje sosna, a niemal 70% siedlisk to siedliska borowe. Ponad połowę powierzchni leśnej RDLP w Toruniu stanowią lasy gospodarcze, pozostała część została uznana za lasy ochronne.  

Źródła:

1. „Z dziejów Dyrekcji Lasów Państwowych w Toruniu 1925-2010”, Polskie Towarzystwo Leśne, Oddział w Toruniu, Toruń 2010 r.

2. "Lasy Kujawsko-Pomorskie", Toruń 2019