Uczestnikami kursu brakarskiego byli leśniczowie, podleśniczowie, inżynierowie nadzoru, strażnicy leśni, pracownicy marketingu… Najliczniejszą grupę kursantów „wystawiło” Nadleśnictwo Zamrzenica.

Kurs brakarski przeznaczony był dla osób, które chcą nauczyć się w jaki sposób szacować jakość drzew na pniu oraz klasyfikować, manipulować i odbierać surowiec drzew.Przeprowadzono 80 godzin szkoleniowych, w ciągu 10 dni spędzonych na terenie Ośrodka Szkoleniowo-Wypoczynkowego w Solcu Kujawskim. Kierownikiem kursu był Rafał Adamkowski, brakarz regionalny z Wydziału Gospodarki Drewnem RDLP w Toruniu. Kadrę instruktorską oprócz wymienionego kierownika, stanowili brakarze z RDLP w Katowicach: Sławomir Miłoch i Artur Kaźmierski oraz Marcin Czopik z RDLP Krosno. Cenne informacje na temat aktualnej sytuacji na rynku drzewnym przekazane zostały uczestnikom przez naczelnika Wydziału Gospodarki Drewnem RDLP w Toruniu, Dariusza Meyera. Zaś wsparcia merytoryczno-praktycznego udzielił Michał Klafczyński, brakarz toruńskiej dyrekcji.

Leśnik liczy drzewa w lesie …

Najbliżej tej powszechnej opinii jest chyba fach brakarza.

Leśnik liczy, mierzy i ocenia jakość. Wycinkę drzew planuje. Mierzy szerokość pni drzew, sprawdza ilość sęków (ślady widoczne na boku drewna po okrzesaniu pnia z gałęzi), drewno dotyka by wyczuć najmniejsze guzy, zgrubienia. Ale o ile wymiary można zmierzyć, tak ocena jakości wymaga specjalistycznej wiedzy.

Określając wymiary i oceniając wady drewna, brakarz klasyfikuje je do odpowiednich grup zwanych w języku leśników sortymentami. Podział na sortymenty nazywany jest manipulacją i wykonywany jest najczęściej w lesie przez leśniczego. To on wskazuje pilarzowi miejsca, w których drewno należy przeciąć. Z jednego drzewa można uzyskać kilka różnych sortymentów.

Zobaczyć w drewnie skrzypce

Najgrubsza, dolna część drzewa, bez sęków i krzywizn, może po ścięciu trafić do tartaku, gdzie przeciera się ją na belki i deski. Może być wykorzystana w meblarstwie jako sortyment cenny jak sklejka czy okleina (fornir), których „rysunek” zdobi nasze meble. Z tej części drzewa wyszukuje się drewno o wyjątkowych parametrach, jak np. drewno rezonansowe. Z niego to powstaną skrzypce. Do budowy tego instrumentu wykorzystuje się drewno klonu jawora. I to właśnie z  drewna tego gatunku zbudowano niegdyś słynnego konia trojańskiego! Cechą wyróżniającą jawora na tle innych klonów jest jego charakterystycznie spękana kora, którą brakarze nazywają „rybią łuską”.

Kolejne cieńsze i sękate fragmenty pnia wykorzystywane są jako papierówka, czyli drewno, z którego w celulozowni robi się papier. Inne fragmenty mogą służyć do celów opałowych.

Leśnik musi posiadać umiejętność sprawnej manipulacji. Tak, by nie zmarnować lecz wykorzystać tkwiący w drewnie potencjał, jego supermoc. Innymi słowy… Leśnik widzi co w „drewnie piszczy”. Wie, które zmiany w drewnie to już wada. Wie jak tę wadę zmierzyć. A potem jak to drewno z wadą wycenić.

Wbijając drewno do głowy

Poprawny pomiar zgnilizny rozproszonej… Różnica między sękiem „rogowym” od „sarniakiem”? Blacha, pasierb, portki, zabitka, fałszywa twardziel… To nie „grypsy” z więziennej celi, ale charakterystyczne dla leśników-brakarzy język określający cechy, wady drewna. Kursanci poznali tę „gwarę” od podszewki w trakcie zajęć terenowych.

Praktyka w terenie odbywała się w kilkuosobowych podgrupach, każda z nich miała swojego opiekuna-instruktora. Kursanci klasyfikowali surowiec zgromadzony na placu manipulacyjnym. Przygotowano kilkadziesiąt sztuk dłużyc. Różnorodność gatunków niemal przytłoczyła kursantów w pierwszym terenowym dniu kursu. Wielu z przybyłych leśników, przyzwyczajona jest do pracy w borach, gdzie głównym gatunkiem jest sosna.

Sęk w tym, by „nie pękać” przy odbiórce drewna liściastego. Dąb, buk, jawor, topola, olcha… Rozpoznawanie gatunków to aperitif do tego, co uczestnicy manipulowali w ostatnich dniach kursu. WA1, WB1, WA0 standard… symbole sortymentów po szczegółowych oględzinach i pomiarach, sypały się jak z rękawa.

Między normami

Drewno okrągłe ma określone parametry jakościowo-wymiarowe, od których zależy cena danej sztuki. Polskie Normy, Ramowe Warunki Techniczne na Drewno Okrągłe i inne dokumenty, określają jakość surowca drzewnego i warunkują tym samym jego ewentualne przeznaczenie. Znajomość norm pozwala uniknąć ewentualnych reklamacji drewna. Bo przecież leśnik i drzewiarz to partnerzy.

Wyjątkową okazją do partnerskiego dialogu była wycieczka, zorganizowana w trzecim dniu kursu do Bydgoskich Zakładów Sklejek „Sklejka-Multi”. To cenne doświadczenie, gdy leśnik widzi co dzieje się z wymanipulowanym przez niego drewnem. Co z konkretnego kawałka drewna powstaje.

Jednostki organizacyjne Lasów Państwowych organizują kursy dla swoich pracowników, dające możliwość legitymowania się uprawnieniami odpowiadającymi III, II
i I klasie brakarskiej,
a także klasie instruktorskiej. Klasę brakarską można podwyższać co 2 lata.

Co każdy brakarz wiedzieć musi
Każdy zarośnięty sęk, każda krzywizna, uszkodzenie mechaniczne, pozostawia ślad w drewnie, nadaje mu specyficzne właściwości i przydatność do zastosowania. Podobnie i ten kurs, pozostawi wymierny ślad w jego uczestnikach. To nie był łatwy czas. Wymagał opanowania dużej ilości materiału szkoleniowego, wyzwalał stres w obliczu egzaminacyjnych zmagań. I choć zdobyciem trzeciej klasy brakarskiej mogą poszczycić się co niektórzy kursanci, wszyscy zdobyli umiejętności niezbędne do codziennej, fachowej pracy w lesie. Zarówno zaświadczenia, jak i klasy brakarskie rozdano w doniosłej oprawie. Wręczenia dokonał Zastępca Dyrektora ds. Ekonomicznych, Jacek Krzyżanowski.

Za zaangażowanie, profesjonalny przekaz wiadomości z zakresu brakarstwa oraz wyśmienitą organizacje szkolenia, kursanci złożyli organizatorom wyrazy uznania.