W pierwszym dniu szkolenia (14 lipca 2015 r.) czekał nas dość długi przejazd autokarem z Torunia do Białegostoku. Po drodze jest jednak Leśny Kompleks Promocyjny „Lasy Warszawskie" z Nadleśnictwem Celestynów, na terenie którego działa Centrum Edukacji Leśnej. Nadleśniczy Artur Dawidziuk przybliżył specyfikę jednostki zarządzającej lasami przylegającym do aglomeracji warszawskiej. Problemów i zagrożeń jest wiele, ale miejscowi leśnicy dobrze sobie z nimi radzą wychodząc do społeczeństwa z szeroką ofertą odpowiedzialnego korzystania z darów lasu.

Centrum Edukacji w Celestynowie
Sztandarowym obiektem Nadleśnictwa Celestynów  jest Centrum Edukacji Leśnej. Obok ośrodka funkcjonują powierzchnie edukacyjne, rekreacyjne oraz leśna ścieżka dydaktyczna. Miejscem szczególnym na leśnej mapie Polski jest pomnik upamiętniający „Golgotę leśników polskich i ich rodzin pomordowanych na wschodzie w latach 1939-1948". Składa się na niego obelisk z Matką Boską Katyńską, drewniany krzyż oraz ponad setka dębów katyńskich oznakowanych imiennymi tabliczkami pomordowanych leśników.  Nasza grupa złożyła w tym miejscu wiązankę kwiatów i zapaliła znicze pamięci.

W ramach realizacji programu szkolenia leśnicy z Celestynowa: Stefan Traczyk i Kamil Żołądek w sposób wielce profesjonalny prezentowali obiekty wykorzystywane w edukacji leśnej społeczeństwa i dzielili się własnymi doświadczeniami na niwie tej działalności. Po kilkugodzinnym spotkaniu autokar nasz ruszył w kierunku Białegostoku, gdzie zaplanowaliśmy kolejne trzy noclegi i całodzienne wypady do nadleśnictw Puszczy Knyszyńskiej i Białowieskiej.

Arboretum w Kopnej Górze
Drugi dzień szkolenia (15 lipca) zaczęliśmy od wizyty w siedzibie Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Białymstoku. Tutaj przyjął nas zastępca dyrektora Marek Masłowski, prezentując specyfikę i walory przyrodnicze lasów północno-wschodniej Polski. W objeździe terenowym naszym przewodnikiem była Ewa Majewska koordynująca działalność edukacyjną jednostek białostockiej Dyrekcji Lasów Państwowych.

W Leśnym Kompleksie Promocyjnym „Puszcza Knyszyńska", na terenie Nadleśnictwa Supraśl zapoznaliśmy się z Arboretum w Kopnej Górze, które z natury rzeczy, ale również dzięki atrakcyjnemu zagospodarowaniu, pełni funkcje naukowe, edukacyjne i rekreacyjne. Ułatwiła nam to Iwona Zinkiewicz, która sprawuje pieczę nad tym cennym obiektem przyrodniczym. Na obrzeżu Arboretum w 2013 r. założono cmentarz wojenny, na którym spoczywają prochy powstańców listopadowych 1831 r. Nieopodal tego miejsca leśnicy z Supraśla zorganizowali Małe Muzeum Puszczy Knyszyńskiej, po którym oprowadzał nas Krzysztof Łaziuk, wielki pasjonat historii, osobiście zaangażowany w budowę cmentarza powstańców i upamiętnienia ich dramatycznych dziejów.

Światy Równoległe
Po południu trafiliśmy do Nadleśnictwa Krynki, słynącego w całym kraju, a nawet szerzej, z całkiem niestandardowych form działalności edukacyjnej. Szczególnej wymowy nabiera prezentacja nadleśnictwa, gdy przewodnikiem jest wielce utalentowany edukator leśny Robert Konował. Mieliśmy okazję poznawać wraz z nim samochodowy Szlak Ekumeniczny funkcjonujący na terenie nadleśnictwa oraz niesamowite zagospodarowanie edukacyjne obszarów łąkowo-leśnych wokół siedziby nadleśnictwa z Galerią na Skraju Puszcz, Parkiem Megalitów, Instalacją Świata Równoległego, Aleją Ambasadorów, Ptasią Chatą i wolierami, i jeszcze wieloma innymi instalacjami, z których każda ma zadziwiać, czasem szokować, a zawsze pobudzać wyobraźnię. Było już całkiem ciemno, gdy wróciliśmy na nocleg do Białegostoku.

Kolejką przez Puszczę
W trzecim dniu szkolenia (16 lipca) trafiliśmy do Muzeum Przyrodniczego oraz Rezerwatu Białowieskiego Parku Narodowego, które poznawaliśmy po kierunkiem przewodników z Parku.

W Nadleśnictwie Białowieża powitał naszą grupę zastępca nadleśniczego Tomasz Ginszt, a po trasie ścieżki przyrodniczo-historycznej „Szlak Dębów Królewskich" z wielką znajomością rzeczy oprowadził leśniczy Krzysztof Zamojski mogący pochwalić się sporym doświadczeniem na niwie edukacji leśnej. Sama ścieżka jest przykładem interesującego i uniwersalnego, bo również dla niepełnosprawnych, udostępnienia fragmentu lasu z kilkunastoma wiekowymi dębami noszącymi imiona władców Polski i Litwy.

Niewątpliwie oryginalna, i to w skali całych Lasów Państwowych, jest oferta turystyczno-edukacyjna Nadleśnictwa Hajnówka, które posiada kolejkę wąskotorową wożącą turystów fragmentami Puszczy Białowieskiej. Historyczną rolę kolejki i jej współczesne wykorzystanie omówił Marek Mackiewicz. Leśników przywykłych do aktywnej postawy w zakresie ochrony przyrody głęboko niepokoją rozległe obszary zamierających lasów, co mogliśmy obserwować podczas podróży kolejką. Postulaty miejscowych leśników i lokalnego społeczeństwa ukierunkowane na czynną ochronę i przebudowę drzewostanów „pocenturowskich" nie mogą się przebić przez mur ekologicznego fundamentalizmu i bierności.

Przy siedzibie Nadleśnictwa Hajnówka gospodarze przygotowali stałe ekspozycje poświecone historii leśnictwa, w tym jego głównym działom, takim jak hodowla, ochrona, łowiectwo i racjonalne użytkowanie zasobów przyrodniczych.

Późnym popołudniem dotarliśmy do Nadleśnictwa Browsk, gdzie zastępca nadleśniczego Jerzy Ługowoj prezentował projekt przywrócenia w miejscowych lasach bartnictwa. Jeszcze tego dnia leśnicy spodziewali się zasiedlić rojem pszczelim świeżo przygotowana barć zlokalizowaną nieopodal siedziby nadleśnictwa. Urszula Olejnicka była naszym przewodnikiem po nowym, a już dobrze wyposażonym Ośrodku Edukacji Leśnej. Przybliżyła program jego działalności, jak również plany zagospodarowania obiektów towarzyszących, w tym Herbarium i ścieżki dydaktycznej. Z oferty edukacyjnej Nadleśnictwa Browsk korzysta blisko 10 tys. osób rocznie. Po dniu pełnym wydarzeń, już o zmierzchu, wróciliśmy na nocleg do Białegostoku.

Las Ochronny „Szast"
Kolejnego dnia (17 lipca) wczesnym rankiem opuściliśmy gościnny Białystok udając się do Nadleśnictwa Pisz w Leśnym Kompleksie Promocyjnym „Lasy Mazurskie". Nadleśnictwo to od czasu  wielkiego huraganu z 4 lipca 2002 r., który objął 35 tys. hektarów lasów, a zniszczył całkowicie 9,5 tys. hektarów, kojarzone jest właśnie z tą klęską żywiołową oraz następującą po niej mozolną, konsekwentną i wytrwałą pracą leśników, którzy w krótkim czasie przywrócili lasy na obszarze klęski.

Jednak, na potrzeby badań naukowych, doświadczalnictwa leśnego, ochrony przyrody i edukacji pozostawiono 475 ha lasów, w znacznym stopniu uszkodzonych przez huragan, do naturalnej sukcesji nazywając ten obszar Lasem Ochronnym „Szast". Stał się on niezwykle atrakcyjnym i popularnym obiektem edukacji zawodowej dla leśników, ale również – ogólnoprzyrodniczej dla społeczeństwa. Miejscowi leśnicy udostępnili Las „Szast" do zwiedzania zabezpieczając sieć dróg leśnych, wieżę widokową oraz galerię w formie pomostu zbudowanego pośród zniszczonego lasu w sąsiedztwie malowniczej rzeki Pisy.

Naszymi przewodnikami po Nadleśnictwie Pisz była Elżbieta Maszkiewicz – zastępca nadleśniczego oraz Monika Grzywińska – specjalista ds. edukacji leśnej. W ofercie edukacyjnej nadleśnictwa jest jeszcze szereg innych obiektów, w tym Ośrodek Edukacji „Pliszka" przy siedzibie jednostki, z którego działalnością mieliśmy okazję się zapoznać.
Ostatnim nadleśnictwem na terenie RDLP w Białymstoku, które odwiedziliśmy było Maskulińskie w Rucianem Nidzie, gdzie Anna Ptak przybliżyła nam działalność edukacyjną nadleśnictwa koncentrująca się w Ośrodku Edukacji „Wojciechówka" wraz z położoną obok wiatą i powierzchnią edukacyjną, leśną ścieżką dydaktyczną oraz czynną Wyłuszczarnią Nasion, z tajnikami której zapoznał nas Sławomir Fura. Na nocleg udaliśmy się do Olsztyna.

Arboretum dla Olsztyna
Ostatnim punktem programu szkolenia naszych edukatorów leśnych, który odwiedziliśmy kolejnego dnia (18 lipca) było Leśne Arboretum Warmii i Mazur w Nadleśnictwie Kudypy pod Olsztynem leżące w granicach Leśnego Kompleksu Promocyjnego „Lasy Olsztyńskie". Jego walory edukacyjne zaprezentowała Paulina Rutkowska zajmująca się m.in. edukacją przyrodniczo-leśną na terenie Arboretum. Obiekt to wyjątkowo urokliwy, pięknie zagospodarowany, a ostatnio „doposażony" w Ośrodek Edukacji, który może być wzorem architektonicznego smaku. Arboretum w Kudypach jest popularnym miejscem edukacji, rekreacji i zwykłych spacerów na łonie natury, z którego korzystają przede wszystkim mieszkańcy pobliskiego Olsztyna, chociaż również turyści i leśnicy z całego kraju, czego my byliśmy przykładem.

Podziękowanie
Po pięciu dniach szkolenia leśnicy z 25 nadleśnictw i biura RDLP w Toruniu, razem 32 osoby, powrócili do macierzystych jednostek bogatsi o nową wiedzę i doświadczenia. Wizytowaliśmy dziewięć nadleśnictw w pięciu Leśnych Kompleksach Promocyjnych na terenie trzech dyrekcji Lasów Państwowych oraz Park Narodowy Puszcza Białowieska. Program edukacji przyrodniczej uzupełniliśmy o cenne wątki kultury i tradycji regionu, który odwiedziliśmy. Na trasie naszej podróży było np. Muzeum Ikon w Supraślu, obiekty kultury i tradycji Tatarów polskich w Kruszynianach oraz Muzeum Budownictwa Ludowego – skansen – w Olsztynku. Doświadczenia nabyte podczas pięciu dni szkolenia wyjazdowego postaramy się dobrze wykorzystać w codziennej pracy. Na zakończenie trzeba podkreślić, że ten niezwykle atrakcyjny i owocny wyjazd był możliwy dzięki gospodarzom odwiedzanych przez nas miejsc (nadleśnictw), ich kompetencji, doświadczeniu, życzliwości, gościnności. Szczególne słowa podziękowania kierujemy pod adresem Ewy Majewskiej z Regionalnej Dyrekcji LP w Białymstoku, która nie tylko przygotowała program naszej wizyty, ale była też naszym niezastąpionym przewodnikiem po Puszczy Knyszyńskiej i Białowieskiej. Darz Bór!